Jeszcze na marginesie styczniowego powstania…

Warto przypomnieć, że w działania upamiętniające powstańców styczniowych związanych z Piotrkowem od początku zaangażowany był twórca piotrkowskiego Muzeum – Michał Rawita Witanowski. Stanął on na czele obywatelskiego komitetu budowy pomnika powstańców 1863 r. W efekcie podjętych starań, dzięki społecznej aktywności i obywatelskiej ofiarnością mieszkańców regionu oraz żyjących weteranów 1863 r. i wdów po powstańcach styczniowych, udało się wybudować monumentalny pomnik upamiętniający weteranów 1863 r. W zbiorach muzealnych zachowały się druki ulotne w postaci odezw i niekompletne niestety listy potwierdzające wpłaty na ten szczytny cel. Monument wzniesiony został z olbrzymich głazów, które według ustnych relacji wydobyte zostały podczas kopania fundamentów pod halę targową.

Uroczystości upamiętniające zamordowanych piotrkowskich powstańców, których zbezczeszczone przez Rosjan ciała spoczywały dotychczas
w bezimiennych mogiłach, odbyły się według następującego programu zredagowanego przez Michała Rawitę Witanowskiego:

„Komitet budowy Pomnika dla powstańców 1863 r. niniejszym ma zaszczyt zawiadomić, że w sobotę dnia 20 października 1928 r. do godziny 9 rano odbędzie się ekshumacja prochów Powstańców na miejscu stracenia (za żydowskim cmentarzem) po czem odbędzie się uroczyste przeniesienie szczątków Bohaterów do kościoła Farnego w Piotrkowie gdzie też odprawione zostanie uroczyste nabożeństwo.

W niedzielę o godzinie 3 ciej po południu wyruszy pochód uroczysty
z czcigodnymi Szczątkami w pięciu trumnach na nowy cmentarz w celu złożenia prochów pod pomnikiem powstańców 1863 r. Zawiadamiając o powyższych uroczystościach Komitet gorąco zaprasza na nie i liczy na współdziałanie w tej sprawie zmierzające do jak najliczniejszego udziału w uroczystości wszystkich, którzy żywią w sercach cześć dla tych, z których krwi wyrosła wolność”.