Noc Kupały, znana również jako Noc Świętojańska czy Sobótka, to święto przypadające zawsze na dzień przesilenia słonecznego, czyli najdłuższy dzień, a najkrótszą noc w roku. W roku 2023 przypada na noc między 21 a 22 dniem czerwca. Na Mazowszu znana jest pod nazwami Noc Kupalna, Kupała czy Kupalnocka, natomiast na Podlasiu, Śląsku i Podkarpaciu właśnie jako Sobótka. Jest świętowana jako pożegnanie wiosny a powitanie lata.
Patronem danego święta jest bóstwo Kupała, słowiański bóg miłości. Natomiast nazwa „sobótka” sugeruje obecność „sabatu”, gdy tereny słowiańskie powoli ulegały wpływom chrześcijańskim.
Obrzęd jest poświęcony kultowi miłości oraz płodności. Słowianie wierzyli, że właśnie w tę noc w roku powraca do domostwa dobrobyt i urodzaj. Z obchodami Nocy Kupały związany jest szereg czynności, np.: zbierano zioła i kwiaty, którymi później przyozdabiano domy. Także ludzie jak i zwierzęta były dekorowane świeżymi roślinami, aby jak najbardziej wykorzystać ich moc uzdrawiającą.
Świętowano również dwa przeciwstawne żywioły – ogień oraz wodę. Do obrzędów związanych z żywiołami należało między innymi puszczanie wianków na wodzie i wróżenie z nich, tańcowanie wokół rozpalonego ogniska, poszukiwanie kwiatu paproci. Ta jedyna, szczególna noc w roku była przepełniona magią. Dla ówczesnych Słowian miała wielkie znaczenie, o czym świadczą współczesne przekazy i pamięć o danym obrzędzie. Wpływy chrześcijańskie wyparły Noc Kupały i przemieniły ją w Noc Świętojańską, ponieważ nie były w stanie całkowicie wyprzeć jej z ludowej świadomości. Oprócz obrzędów słowiańskich, które wciąż ludność kultywowała, dołączono obrzęd święcenia wody oraz ziół leczniczych.
źródło fotografii: Barbara Ogrodowska „Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne”
źródło: „Ilustrowane okolice Piotrkowa I.” – Michał Rawita-Witanowski.
