” KONSTYTUCJA 3MAJA – DUMA PIOTRKOWA”

Od 28 kwietnia do 25 maja na parkanie klasztoru OO Bernardynów w Piotrkowie prezentowana będzie plenerowa wystawa pt.” KONSTYTUCJA 3MAJA – DUMA PIOTRKOWA”.

Jeśli przyjrzymy się dziejom Piotrkowa, to okaże się, że przedstawiciele piotrkowskich mieszczan nie tylko jako jedni
z pierwszych zaprzysięgli wierność postanowieniom ustawy majowej z 1791 r. Wydarzenia te rozegrały się 24 czerwca 1791 r. na piotrkowskim ratuszu. Nie byłoby Konstytucji 3 Maja gdyby nie zapał i praca dwóch piotrkowian: Tomasza Maruszewskiego i Józefa Pawlikowskiego.
Maruszewski współpracował z Hugonem Kołłątajem na rzecz przyznania praw miastom. W wyniku nacisku mieszczan 18 kwietnia 1791 r. sejm przyjął Ustawę o miastach królewskich, która łączona została następnie do konstytucji 3 Maja jako tzw. prawo kwietniowe. Z inicjatywy Maruszewskiego na zebraniu w Piotrkowie wysunięto postulat, aby przedstawiciele mieszczan weszli do Komisji Edukacji Narodowej, Komisji Wojskowej, a także brali udział w pracach nad powstaniem banku narodowego, zakładaniem fabryk i opracowywaniem praw. Uchwalenie ustawy
o miastach otworzyło mieszczanom możliwość wysyłania swych przedstawicieli na obrady sejmu. Wyborom plenipotentów towarzyszyło spisywanie dezyderatów mieszkańców miast. W ich formułowaniu. aktywny udział brał właśnie Tomasz Maruszewski.
Drugim orędownikiem Konstytucji 3 Maja był pochodzący z Rozprzy ale związany z Piotrkowem, absolwent kolegium pijarskiego Józef Pawlikowski. Działalności publicystyczną rozpoczął ogłaszając anonimowo pracę „O poddanych polskich” , a następnie też „Myśli polityczne dola Polski”. Domagał się wejścia mieszczan do sejmu, reformy sądownictwa, wojskowości, szkolnictwa i poprawy bytu chłopów, mieszczan i Żydów. W publikacji „O włościanach”, domagał się wolności osobistej dla chłopów. Wiele postulatów stawianych przez Pawlikowskiego znalazło odbicie w pracach Sejmu Wielkiego.
Warto wspomnieć również, że z obozem reform związał się Stanisław Małachowski, który zanim został wybrany marszałkiem sejmu czteroletniego, pełnił wcześniej w 1774 r. funkcję marszałka Trybunału Koronnego w Piotrkowie. Przemawiały za tym prawość charakteru i autorytet, a także znaczny majątek, który posiadał. Małachowski popierał dążenia mieszczan do rozszerzenia ich praw politycznych i brał udział w przygotowaniach oraz uchwaleniu Konstytucji 3 Maja na sejmie którego obradom przewodniczył.