W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja warto przypomnieć, jak ważną rolę w dziele reform odegrał Piotrków Trybunalski.
Już 24 czerwca 1791 roku, zaledwie kilka tygodni po przyjęciu Konstytucji, przedstawiciele piotrkowskiego mieszczaństwa złożyli uroczystą przysięgę wierności jej postanowieniom. Uroczystość odbyła się w piotrkowskim ratuszu – był to jeden z pierwszych takich aktów w Polsce.
Kluczowy wpływ na kształt ustawy mieli również dwaj wybitni piotrkowianie:
Tomasz Maruszewski – współpracownik Hugo Kołłątaja, aktywnie działał na rzecz nadania praw mieszczanom. Dzięki jego inicjatywie 18 kwietnia 1791 r. uchwalono Ustawę o miastach królewskich („prawo kwietniowe”), która została włączona do Konstytucji. Z jego inspiracji w Piotrkowie postulowano m.in.:
• udział mieszczan w Komisji Edukacji Narodowej
• współtworzenie Komisji Wojskowej
• zakładanie fabryk, tworzenie prawa i banku narodowego
Józef Pawlikowski – pochodzący z Rozprzy, lecz związany z Piotrkowem publicysta i absolwent kolegium pijarskiego, publikował dzieła takie jak:
• „O poddanych polskich”
• „Myśli polityczne dla Polski”
• „O włościanach”
Wzywał w nich do: reformy sądownictwa, poprawy edukacji, modernizacji armii, poprawy sytuacji chłopów, mieszczan i Żydów.
Warto wspomnieć także Stanisława Małachowskiego, który zanim został marszałkiem Sejmu Czteroletniego, w 1774 roku pełnił funkcję marszałka Trybunału Koronnego w Piotrkowie. Jego uczciwość, autorytet i zaangażowanie w reformy czyniły go ważnym sojusznikiem mieszczan w walce o ich prawa.
Piotrków Trybunalski miał realny wkład w budowę nowoczesnego państwa. To właśnie tutaj rozwijały się idee, które współtworzyły Konstytucję 3 Maja – pierwszą w Europie i drugą na świecie!
Więcej na temat udziału Piotrkowa w wydarzeniach związanych z Konstytucją 3 Maja dowiecie się z naszej wystawy plenerowej „Konstytucja 3 Maja – Duma Piotrkowa”.
